Daltonizm, czyli ślepota barw, to zaburzenie widzenia barwnego polegające na nieprawidłowym odbieraniu niektórych kolorów. Najczęściej dotyczy problemów z rozróżnianiem barwy czerwonej i zielonej, rzadziej niebieskiej i żółtej. Daltonizm może mieć różne stopnie nasilenia – od lekkiego zaburzenia percepcji barw do całkowitej ślepoty na kolory.
Zaburzenie to wynika z nieprawidłowego funkcjonowania czopków – fotoreceptorów odpowiedzialnych za widzenie barwne, które znajdują się w siatkówce oka. Choroba częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, ponieważ jest związana z mutacjami genetycznymi na chromosomie X.
Przyczyny daltonizmu
Daltonizm może mieć różne przyczyny – od wrodzonych mutacji genetycznych po nabyte uszkodzenia siatkówki czy nerwu wzrokowego.
1. Daltonizm wrodzony (genetyczny)
✅ Jest najczęstszą postacią daltonizmu i wynika z mutacji genetycznych na chromosomie X.
✅ Przekazywany jest dziedzicznie – kobiety mogą być nosicielkami, ale choroba częściej występuje u mężczyzn.
✅ Zazwyczaj nie pogarsza się z wiekiem, choć może powodować trudności w codziennym funkcjonowaniu.
2. Daltonizm nabyty
✅ Może wynikać z chorób oczu, takich jak jaskra, zaćma czy zwyrodnienie plamki żółtej.
✅ Uszkodzenia siatkówki lub nerwu wzrokowego mogą prowadzić do zaburzeń percepcji barw.
✅ Niektóre leki (np. stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego, chorób serca) mogą wpływać na widzenie kolorów.
✅ Wpływ urazów głowy i ekspozycji na toksyny może prowadzić do nabytego daltonizmu.
Rodzaje daltonizmu
Daltonizm może przybierać różne formy w zależności od tego, jakie barwy są zaburzone:
🔴 Deuteranopia – brak lub upośledzenie widzenia koloru zielonego.
🟢 Protanopia – brak lub upośledzenie widzenia koloru czerwonego.
🔵 Tritanopia – rzadsza postać, w której występują problemy z rozpoznawaniem koloru niebieskiego i żółtego.
⚫ Achromatopsja – całkowita ślepota na kolory (najrzadsza forma).
Objawy daltonizmu
Daltonizm może być trudny do wykrycia, ponieważ wiele osób z łagodnymi zaburzeniami widzenia barw nie zdaje sobie z tego sprawy. Do najczęstszych objawów należą:
👁️ Problemy z rozróżnianiem barw czerwonej i zielonej (najczęściej) lub niebieskiej i żółtej.
👁️ Trudności w identyfikacji kolorów na sygnalizacji świetlnej.
👁️ Mylenie kolorów w codziennym życiu, np. przy wyborze ubrań.
👁️ Widzenie kolorów jako mniej intensywnych lub bardziej „wyblakłych” niż u osób zdrowych.
Diagnostyka daltonizmu
Daltonizm można wykryć za pomocą specjalnych testów okulistycznych:
🔍 Test Ishihary – najczęściej stosowany test, w którym pacjent ogląda tablice z kolorowymi kropkami układającymi się w liczby. Osoby z daltonizmem nie są w stanie dostrzec niektórych liczb.
🔍 Anomaloskop – urządzenie służące do precyzyjnej diagnostyki daltonizmu, pozwala określić stopień upośledzenia widzenia barw.
🔍 Test Farnswortha – test polegający na układaniu barwnych klocków w odpowiedniej kolejności.
Czy daltonizm można wyleczyć?
Obecnie nie ma skutecznego leczenia genetycznego daltonizmu, jednak istnieją sposoby, które pomagają osobom z tym zaburzeniem lepiej funkcjonować w codziennym życiu.
1. Okulary i soczewki korygujące daltonizm
✅ Specjalne soczewki z filtrem pomagają osobom z daltonizmem lepiej odróżniać kolory.
✅ Okulary EnChroma są jedną z najpopularniejszych metod poprawy percepcji barw.
✅ Działanie tych okularów polega na zwiększeniu kontrastu między kolorami, choć nie przywracają one normalnego widzenia barwnego.
2. Aplikacje mobilne wspierające osoby z daltonizmem
✅ Istnieją aplikacje pomagające rozróżniać kolory poprzez ich oznaczanie lub opisywanie.
✅ Wiele nowoczesnych urządzeń, takich jak smartfony i komputery, oferuje tryby ułatwiające widzenie barw dla daltonistów.
3. Terapia genowa (w fazie badań)
✅ Naukowcy prowadzą badania nad terapią genową, która mogłaby przywrócić normalne widzenie barwne.
✅ Dotychczasowe testy na zwierzętach wykazały obiecujące wyniki, jednak leczenie ludzi wymaga dalszych badań.
Życie z daltonizmem – jak sobie radzić?
Choć daltonizm nie jest uleczalny, można dostosować swoje otoczenie, aby ułatwić codzienne funkcjonowanie:
✅ Korzystanie z etykiet opisujących kolory na ubraniach czy dokumentach.
✅ Używanie aplikacji mobilnych do identyfikacji kolorów.
✅ Dostosowanie ekranu komputera lub smartfona poprzez włączenie trybu dla daltonistów.
✅ Korzystanie z okularów filtrujących światło, które poprawiają percepcję barw.
Podsumowanie
Daltonizm to zaburzenie widzenia barw, które może mieć podłoże genetyczne lub nabyte. Chociaż obecnie nie ma skutecznego leczenia, dostępne są okulary korekcyjne oraz technologie wspierające osoby z tym schorzeniem. Wczesna diagnoza pozwala lepiej dostosować się do życia z daltonizmem i unikać problemów związanych z codziennym funkcjonowaniem.
Jeśli masz podejrzenie daltonizmu, warto skonsultować się z okulistą w Centrum Zdrowia Oka w Radomiu, gdzie wykonujemy specjalistyczne testy diagnostyczne.
📞 Centrum Zdrowia Oka
ul. Chrobrego 42 lok. 4, 26-600 Radom
Tel.: 723 155 155
www.okulistyka.radom.pl
