Czym jest zwyrodnienie barwnikowe siatkówki?
Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (Retinitis Pigmentosa, RP) to rzadka, postępująca choroba oczu, która prowadzi do stopniowej utraty wzroku. Jest to schorzenie o podłożu genetycznym, w którym dochodzi do degeneracji fotoreceptorów siatkówki – przede wszystkim pręcików, odpowiedzialnych za widzenie w warunkach słabego oświetlenia. W miarę postępu choroby mogą również ulegać uszkodzeniu czopki, które odpowiadają za widzenie barwne i ostrość wzroku. Choroba może prowadzić do całkowitej ślepoty, jednak jej przebieg jest powolny i może trwać kilkadziesiąt lat.
Objawy zwyrodnienia barwnikowego siatkówki
Pierwsze objawy RP mogą pojawić się już w dzieciństwie lub w okresie dorosłości. Choroba rozwija się stopniowo, a jej symptomy nasilają się wraz z upływem lat.
Pogorszenie widzenia w ciemności (tzw. ślepota zmierzchowa)
Jednym z pierwszych objawów jest problem z widzeniem w słabym oświetleniu, np. po zmroku lub w przyciemnionych pomieszczeniach. Wynika to z degeneracji pręcików, które są odpowiedzialne za widzenie w nocy.
Zwężenie pola widzenia („widzenie tunelowe”)
Postępująca choroba powoduje stopniowe ograniczenie pola widzenia. Pacjenci najpierw tracą zdolność widzenia bocznego, co prowadzi do efektu tzw. „widzenia tunelowego” – obraz staje się coraz węższy, aż w zaawansowanym stadium pacjent widzi tylko niewielki fragment centralny.
Problemy z widzeniem barw
W miarę rozwoju RP dochodzi do uszkodzenia czopków, co skutkuje problemami z rozróżnianiem kolorów, szczególnie w jasnym świetle.
Światłowstręt (fotofobia) i olśnienie
Pacjenci mogą doświadczać nadwrażliwości na światło, co powoduje trudności w funkcjonowaniu w intensywnie oświetlonych miejscach.
Zaburzenia ostrości widzenia
W miarę postępu choroby pacjenci mogą mieć trudności z wyraźnym widzeniem przedmiotów, nawet w centralnym polu widzenia.
Powstawanie mroczków i błysków
Niektórzy pacjenci skarżą się na pojawianie się błysków światła (fotopsje) oraz mroczków w polu widzenia.
Całkowita utrata wzroku
W najbardziej zaawansowanym stadium RP może prowadzić do całkowitej ślepoty, jednak proces ten trwa latami i przebiega stopniowo.
Diagnostyka zwyrodnienia barwnikowego siatkówki
Wczesne rozpoznanie choroby ma kluczowe znaczenie, ponieważ pozwala na wdrożenie terapii, które mogą spowolnić jej rozwój. Podstawowe badania diagnostyczne to:
✅ Badanie dna oka – okulista może zauważyć charakterystyczne zmiany barwnikowe w siatkówce. ✅ Elektroretinografia (ERG) – badanie mierzy aktywność fotoreceptorów i pomaga ocenić stopień ich uszkodzenia. ✅ OCT (optyczna koherentna tomografia) – pozwala na ocenę struktury siatkówki i jej degeneracji. ✅ Badanie pola widzenia – określa stopień zwężenia pola widzenia. ✅ Badania genetyczne – w przypadku podejrzenia RP warto przeprowadzić badania genetyczne, które mogą potwierdzić dziedziczną postać choroby.
Leczenie zwyrodnienia barwnikowego siatkówki
Obecnie nie istnieje skuteczna metoda całkowitego wyleczenia RP, jednak dostępne terapie mogą spowolnić jej rozwój i poprawić jakość życia pacjentów.
Terapia genowa
Jest to najbardziej obiecująca metoda leczenia RP. Polega na dostarczeniu do komórek siatkówki prawidłowego genu, który koryguje mutacje genetyczne powodujące chorobę. Terapia genowa Luxturna (voretigene neparvovec) została zatwierdzona do leczenia niektórych postaci RP.
Stosowanie witamin i antyoksydantów
Badania sugerują, że suplementacja witaminami, takimi jak witamina A, luteina, kwasy omega-3 i witamina E, może pomóc w spowolnieniu degeneracji siatkówki.
Implanty siatkówkowe i protezy wzrokowe
Eksperymentalne metody, takie jak implanty Argus II, pozwalają częściowo przywrócić funkcje wzrokowe u osób z zaawansowaną postacią RP.
Terapie komórkami macierzystymi
Naukowcy prowadzą badania nad wykorzystaniem komórek macierzystych w celu regeneracji siatkówki i odbudowy uszkodzonych fotoreceptorów.
Rehabilitacja wzrokowa i pomoc optyczna
Osoby z zaawansowanym RP mogą korzystać z różnych form pomocy optycznej, takich jak lupy elektroniczne, aplikacje do odczytywania tekstu oraz urządzenia wspierające mobilność.
Światłoterapia i ochrona przed światłem niebieskim
Noszenie okularów z filtrami ochronnymi może pomóc w redukcji światłowstrętu i ochronie przed dalszym uszkodzeniem siatkówki.
Czy można zapobiec RP?
Ponieważ RP jest chorobą genetyczną, nie istnieją skuteczne metody profilaktyki. Jednak osoby z grupy ryzyka powinny regularnie wykonywać badania okulistyczne, aby jak najwcześniej wykryć ewentualne zmiany w siatkówce.
Podsumowanie
Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki to poważna, postępująca choroba, która prowadzi do utraty wzroku. Chociaż nie ma jeszcze skutecznego leczenia, nowoczesne terapie, takie jak terapia genowa, implanty siatkówkowe oraz suplementacja witaminami, mogą spowolnić jej rozwój. Kluczowe znaczenie ma wczesna diagnostyka i regularne badania okulistyczne.
Jeśli zauważasz problemy ze wzrokiem, szczególnie z widzeniem w ciemności lub zawężeniem pola widzenia, skonsultuj się z okulistą w Centrum Zdrowia Oka w Radomiu. Oferujemy kompleksową diagnostykę i nowoczesne metody wspierające leczenie RP.
📞 Centrum Zdrowia Oka
ul. Chrobrego 42 lok. 4, 26-600 Radom
Tel.: 723 155 155
www.okulistyka.radom.pl
