Czym jest zez u dzieci?
Zez (strabismus) to zaburzenie ustawienia oczu, w którym jedno lub oba oczy nie są prawidłowo wycentrowane i nie patrzą w tym samym kierunku. Może to prowadzić do problemów z widzeniem, percepcją głębi i koordynacją wzrokową. Zezowanie u dzieci jest stosunkowo częstym schorzeniem i może występować od urodzenia lub rozwijać się w późniejszym wieku. Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe, aby uniknąć trwałych problemów ze wzrokiem.
Przyczyny zezowania u dzieci
Zez może mieć różne podłoże, zarówno wrodzone, jak i nabyte. Wyróżniamy kilka głównych przyczyn tej wady:
Czynniki genetyczne
Zez często występuje rodzinnie. Jeśli jedno z rodziców lub dziadków miało problemy z zezowaniem, istnieje większe ryzyko, że dziecko również będzie miało ten problem.
Zaburzenia mięśni ocznych
Prawidłowe funkcjonowanie oczu zależy od skoordynowanej pracy sześciu mięśni, które odpowiadają za ruch gałek ocznych. Nieprawidłowości w ich napięciu lub funkcjonowaniu mogą powodować zezowanie.
Wady refrakcji (krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm)
Dzieci z dużą wadą wzroku mogą kompensować nieostre widzenie nadmiernym napinaniem mięśni ocznych, co może prowadzić do zeza, szczególnie w przypadku nadwzroczności.
Neurologiczne przyczyny zezowania
Niektóre schorzenia neurologiczne, takie jak porażenie mózgowe, wodogłowie, zespół Downa czy urazy okołoporodowe, mogą wpływać na kontrolę ruchu gałek ocznych, powodując zez.
Wcześniactwo i niska masa urodzeniowa
Dzieci urodzone przedwcześnie lub z niską wagą urodzeniową są bardziej narażone na rozwój zeza, ponieważ ich układ nerwowy i mięśnie oczu mogą być mniej rozwinięte.
Urazy i infekcje oczu
Zez może być wynikiem urazów głowy, zapaleń nerwu wzrokowego lub powikłań infekcyjnych, które wpływają na funkcjonowanie mięśni ocznych i nerwów odpowiedzialnych za ich ruch.
Rodzaje zeza
Zez może przybierać różne formy, zależnie od kierunku odchylenia oka i stopnia nasilenia. Do najczęstszych typów należą:
✅ Zez zbieżny (ezotropia) – oko ucieka do środka, w kierunku nosa. Jest najczęściej związany z nadwzrocznością i występuje u niemowląt oraz małych dzieci.
✅ Zez rozbieżny (egzotropia) – oko odchyla się na zewnątrz. Może występować sporadycznie, np. podczas zmęczenia, lub być stałym zaburzeniem.
✅ Zez pionowy – jedno oko przesuwa się w górę lub w dół względem drugiego. Może być wynikiem problemów neurologicznych lub osłabienia niektórych mięśni oka.
✅ Zez ukryty (heteroforia) – nie jest widoczny na co dzień, ale może ujawniać się w sytuacjach zmęczenia lub osłabienia kontroli wzrokowej.
Objawy zezowania u dzieci
Rodzice mogą zauważyć pierwsze symptomy zeza już w niemowlęctwie lub we wczesnym dzieciństwie. Do najczęstszych objawów należą:
Widoczne odchylenie jednego oka w bok, do wewnątrz, w górę lub w dół
Częste mrużenie oczu lub przekrzywianie głowy w celu lepszego widzenia
Problemy z oceną odległości i koordynacją ruchową
Podwójne widzenie (u starszych dzieci)
Częste potykanie się o przedmioty lub unikanie aktywności wymagających precyzyjnego wzroku
Szybkie męczenie się przy czytaniu lub oglądaniu telewizji
Metody leczenia zeza u dzieci
Leczenie zeza zależy od jego rodzaju, przyczyny i stopnia zaawansowania. Im szybciej zostanie wdrożone, tym większa szansa na skuteczną poprawę widzenia i zapobieżenie powikłaniom, takim jak niedowidzenie.
Okulary korekcyjne
W przypadku zezowania związanego z wadą refrakcji, np. nadwzrocznością, noszenie okularów może poprawić ostrość widzenia i skorygować ustawienie oczu.
Ćwiczenia ortoptyczne
Specjalistyczne ćwiczenia wzrokowe pomagają wzmocnić mięśnie oczu i poprawić ich współpracę. Stosuje się je zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Zasłanianie zdrowego oka (terapia okluzją)
Jeśli jedno oko jest silniejsze, może dominować nad słabszym, co prowadzi do jego niedowidzenia. Zakrywanie mocniejszego oka (np. plastrem lub specjalną opaską) zmusza słabsze oko do intensywniejszej pracy i poprawia jego funkcję.
Krople atropinowe
W niektórych przypadkach stosuje się krople atropinowe do rozszerzania źrenicy w zdrowym oku, co powoduje rozmycie obrazu i zmusza oko zezujące do pracy.
Botoks (toksyna botulinowa)
W niektórych przypadkach, gdy problem dotyczy nadmiernej aktywności określonych mięśni ocznych, toksyna botulinowa może pomóc w ich rozluźnieniu i poprawie ustawienia oka.
Operacja mięśni ocznych
Jeśli inne metody nie przynoszą rezultatów, konieczna może być operacja polegająca na wzmocnieniu lub osłabieniu odpowiednich mięśni ocznych, aby poprawić ich równowagę.
Podsumowanie
Zez u dzieci to problem, który wymaga wczesnej diagnostyki i odpowiedniego leczenia, aby zapobiec trwałym zaburzeniom wzroku. Istnieje wiele skutecznych metod terapii – od okularów korekcyjnych, przez ćwiczenia ortoptyczne, po zabiegi chirurgiczne. Jeśli zauważysz u swojego dziecka jakiekolwiek objawy zezowania, warto jak najszybciej zgłosić się do okulisty w Centrum Zdrowia Oka w Radomiu. Oferujemy kompleksową diagnostykę i nowoczesne metody leczenia zeza.
📞 Centrum Zdrowia Oka
ul. Chrobrego 42 lok. 4, 26-600 Radom
Tel.: 723 155 155
www.okulistyka.radom.pl
